Intensywność uregulowań prawnych

Wzrost intensywności uregulowań stanowi inny ważny czynnik przyczyniający się do ograniczenia swobody (wyboru) osób uczestniczących w gospodarce oficjalnej9. Można tu wymienić np. uregulowania dotyczące rynku zatrudnienia, bariery handlowe czy ograniczenia w zatrudnianiu obcokrajowców. Johnson, Kaufmann i Zoido-Lobatón (1998b) znaleźli istotne dowody empiryczne na wpływ uregulowań rynku zatrudnienia na szarą strefę. Wpływ ten został w przejrzysty sposób opisany i poparty wywodami teoretycznymi przy okazji innych badań, przeprowadzonych np. w Niemczech (Komisja ds. Deregulacji, 1990/91). Uregulowania prowadzą do znacznego zwiększenia kosztów pracy w gospodarce oficjalnej, a możliwość przerzucenia większości kosztów na pracowników sprawia, iż stają się one kolejnym powodem zatrudniania się w szarej strefie, gdzie można ich uniknąć. Analizy empiryczne dostarczają wyraźnych dowodów na prawdziwość modelu Johnsona, Kaufmanna i Shleifera (1997) zakładającego między innymi, że w krajach o silniejszych regulacjach gospodarczych obserwowany jest większy udział szarej strefy w PKB. Jednopunktowy wzrost wskaźnika regulacji (w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza najwyższy poziom uregulowań w kraju), ceteris paribus, utożsamiany jest ze wzrostem udziału szarej strefy o 8,1 punktów procentowych w PKB na głowę (Johnson i in. 1998b, s. 18). Można wnioskować, że spośród obciążeń nakładanych na firmy i pracowników kluczowym czynnikiem skłaniającym firmy do prowadzenia działalności w szarej strefie jest egzekwowanie uregulowań, a nie ich ogólny zakres, który zazwyczaj nie podlega egzekucji. Do podobnego wniosku doszli również Friedman, Johnson, Kaufmann i Zoido-Lobatón (2000). Z ich badania wynika, że każdy poziom uregulowań jest w znacznym stopniu skorelowany z gospodarką nieformalną, a oznaki tego powiązania sąjasne: im więcej uregulowań, tym większe rozmiary szarej strefy. Jednopunktowy wzrost wskaźnika regulacji (w skali od 1 do 5) powoduje 10-procentowy rozrost szarej strefy w gospodarce w 76 krajach rozwijających się, w okresie przejściowym i rozwiniętych.

Psychologiczne (społeczne) i teoretyczne uzasadnienie tej cechy znaleźć można w Brehm (1966, 1972), a jej (pierwsze) zastosowanie do szarej strefy – w Pelzmann (1988).

Oznacza to, iż rządy powinny kłaść większy nacisk na poprawę jakości egzekwowania prawa niż na zwiększanie liczby przepisów'. Rządy niektórych państw preferują jednak tę druga opcję zmniejszania szarej strefy, głównie dlatego iż pozwala im to na zwiększenie uprawnień biurokratycznych oraz stanu zatrudnienia w sektorze publicznym.

Posted in Biznesowo on 17 Kwi