Podsumowanie głównych przyczyn istnienia szarej strefy

Szara strefa jest uniwersalnym zjawiskiem we współczesnej gospodarce, występuje w różnym stopniu we wszystkich państwach świata. Ocenia się, iż średnio na świecie ponad 1/3 PKB jest wytwarzana w szarej strefie i znacznie ponad 1/3 zdolnych do pracy znajduje tu zatrudnienie. Jeżeli szara strefa występuje we wszystkich krajach, to oznacza, że są wspólne powody (przyczyny) podejmowania pracy w tej sferze. W literaturze przedmiotu wysuwane są cztery główne przyczyny występowania szarej strefy (Schneider 2004):

– unikanie płacenia podatków od osób fizycznych i prawnych, VAT oraz innych podatków i opłat

– unikanie płacenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne

– unikanie przestrzegania standardów rynku pracy, np. minimalnej płacy, standardów bhp etc.

– unikanie postępowania zgodnie z określonymi procedurami administracyjnymi, takimi jak wypełnianie statystycznych kwestionariuszy, obowiązkowe i czasochłonne odwiedzanie urzędów, składanie wypełnianych formularzy etc.

Tabela 2.7 zawiera przegląd wyników kilku badań empirycznych podsumowujący różne czynniki mające wpływ na szarą strefę. Złożona jest ona z dwóch kolumn ukazujących czynniki wpływające na szarą strefę z uwzględnieniem i bez uwzględnienia zmiennej niezależnej, jaką jest tzw. moralność podatkowa. Tabela ta w jasny sposób pokazuje, iż główną przyczyną rozrostu szarej strefy są obciążenia podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne. Czynnik ten wyjaśnia wahania 35-38% lub 45-52% wariancji szarej strefy z uwzględnieniem i bez uwzględnienia „moralności podatkowej”. Zmienna moralność podatkowa wpływa na 22-25% wariancji szarej strefy10, istnieje również trzeci czynnik, jakim jest intensywność uregulowań (głównie rynku pracy). Ogólnie rzecz biorąc, tabela 2.7 pokazuje, że niezależne zmienne: obciążenia podatkami i składkami na świadczenia społeczne oraz wariancje: moralność podatkowa i intensywność uregulowań stanowią trzy główne siły napędowe szarej strefy.

Posted in Biznesowo on 4 Kwi