Zatrudnienie nierejestrowane i jego miejsce w karierze zawodowej
Cechą charakterystyczną szarej strefy jest zatrudnienie nierejestrowane lub praca nierejestrowana (pojęcia te mogą być taktowane jako synonimy). A więc kluczem do zdefiniowania tej strefy jest określenie, co rozumiemy przez pracę (zatrudnienie) nierejestrowaną. Praca nierejestrowana (w odróżnieniu od pracy rejestrowanej) ma następujące charakterystyczne cechy (GUS 2005):
– 1. Jest to praca najemna, wykonywana bez nawiązania stosunku pracy, czyli bez umowy o pracę, umowy-zlecenia, umowy o dzieło lub jakiejkolwiek innej pisemnej umowy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem bez względu na sektor własności (również u osób fizycznych i w indywidualnych gospodarstwach rolnych) praca nie może być również wykonywana na podstawie powołania, mianowania lub w’yboru. Z tytułu wykonywania pracy nierejestrowanej pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia społecznego, a więc uprawnień do korzystania ze świadczeń społecznych okres wykonywania lej pracy nie jest także zaliczany jako składkowy przez ZUS, a pracodawca nie odprowadza na konto ZUS i Funduszu Pracy odpowiednich sum z tytułu wypłacanego wynagrodzenia od dochodów z pracy nierejestrowanej nie są płacone podatki osobiste.
– 2. Jest to także praca na rachunek własny, gdy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie są płacone podatki i składki na ubezpieczenie społeczne oraz nie są realizowane inne zobowiązania finansowe wobec państwa.
Zatrudnienie nierejestrowane i jego miejsce w karierze zawodowej część 2
W statystyce rynku pracy rozróżnia się trzy możliwe stany, w których może znaleźć się każda osoba: zatrudnienie, bezrobocie oraz bierność zawodową. Uwzględnienie możliwości podejmowania pracy nierejestrowanej pozwala zaprezentować bardziej złożony obraz rynku pracy, z dodatkowym stanem aktywności ekonomicznej. To, do jakiego podstawowego stanu zostaną przypisane w oficjalnych statystykach osoby zatrudnione w szarej strefie, zależy od rodzaju wykonywanej pracy nierejestrowanej.
Tak zdefiniowana praca nierejestrowana ma, jak wiele innych zjawisk społeczno-gospodarczych, wady i zalety.
– 1. Podstawową cechą ujemną jest fakt, że pracujący w tej strefie nie płacą bezpośrednio podatków i składek na ubezpieczenie społeczne, a mogą korzystać z usług finansowanych z podatków (np. edukacji publicznej, służby zdrowia, pomocy społecznej itd.).
– 2. Podstawową zaletą szarej strefy jest rozszerzenie rynku pracy, zwiększenie liczby marginalnych miejsc pracy o niskiej produktywności i ubogich wynagrodzeniach, które nie byłyby utworzone w formalnej sferze gospodarki.
– 3. Zatrudnieni w szarej strefie, nie płacąc bezpośrednio podatków (i składek), płacą jednak podatki pośrednie, nabywając produkty i usługi, które obciążone są podatkiem VAT. Poza tym przyczyniają się do wzrostu gospodarczego, zwiększając popyt i zatrudnienie rejestrowane.
Wyodrębnić można pięć głównych form pracy nierejestrowanej (tabela 1.2). Można je podzielić, w zależności od charakteru, na zatrudnienie u kogoś lub sa- mozatrudnienie lub/i w zależności od stopnia (braku) formalizacji relacji pracodawca – pracobiorca, na pracę w pełni nierejestrowaną bądź częściowo niereje- strowaną.
Leave a reply