Policja Państwowa
Policja, w ramach ścigania przestępstw gospodarczych, także spotyka się z zatrudnianiem „na czarno” oraz zjawiskiem ukrywania części wynagrodzenia. Nie jest to jednak najważniejszy obszar działalności tego organu. Aktywność policji w opisanym zakresie wiąże się ze ściganiem przestępstw przewidzianych w KK, rozdział XXVIII – Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, a w szczególności określonych w art. 218. § 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie łub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. oraz art. 219. Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet z.a zgodą zainteresowa n eg o, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Zarysowany powyżej podział kompetencji w zakresie instytucjonalnej kontroli zjawiska pracy nierejestrowanej wskazuje na:
– istnienie wielu instytucji prowadzących kontrole
– wąskie zdefiniowanie obszarów kontroli – co skutkuje brakiem możliwości szybkiej reakcji kontrolujących na stwierdzone uchybienia w innym zakresie
-możliwość istnienia obszarów pracy nierejestrowanej niepodlegających kontroli (np. praca nierejestrowana w gospodarstwach domowych).
W konsekwencji istniejący system prawny nie stymuluje współdziałania instytucji kontrolnych w ramach jednego spójnego systemu kontroli państwowej.
– 92 Tekst ustawy nu stronach MF Administracja Podatkowa, http://www.mf.gov.pl/dokumenl. php?const=4&dzial=622&id=53466&PortalMF=d9209ccclf!5bb6ac87369446f08c3la, odwiedzony 10.08.2007.
– 93 Podstawowe Zakresy Obszarów Kontroli Podatkowej na 2007 r., MF, http://www.mf.gov.pl/ _files_/administracja_skarbowa/kontrola_skarbowa/zakres_obszarow_kontroli_podatkowej_na_2007.p df, odwiedzony 08.08.2007.
Kontrola zjawisk pracy nierejestrów anej przez polską administrację publiczną
W ramach realizowanego projektu badawczego dokonano analizy danych statystycznych z wyników działań pokontrolnych wybranych instytucji, które powinny być zainteresowane ograniczaniem zatrudnienia nierejestrowanego. W tym celu zwrócono się z prośbą o udostępnienie informacji do wielu instytucji w Polsce94, których działanie mogłoby przyczyniać się do bardziej szczegółowego rozpoznania skali tego zatrudnienia, a także jego wpływu na finanse publiczne. Informacje uzyskano jedynie z trzech instytucji, a mianowicie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Finansów oraz Komendy Głównej Straży Granicznej. Prezentowane wyniki badań dotyczą zatem tylko tych danych statystycznych. Analiza poszerzona została o wyniki badań sprawozdań Państwowej Inspekcji Pracy, zamieszczonych w Internecie, która dopiero od połowy 2007 r. nabyła uprawnienia do kontroli legalności zatrudnienia. Najwięcej danych uzyskano od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, które gromadziło informacje sporządzane przez Wojewódzkie Urzędy Pracy, posiadające w swoich kompetencjach kontrolowanie legalności zatrudnienia. Ministerstwo Finansów udzieliło jedynie informacji ogólnych, dane uzyskane od KG Straży Granicznej, zbierane na potrzeby tego badania od poszczególnych oddziałów, nie zawsze mają jednolitą formę. Należałoby zatem podkreślić, że zasób informacji, udostępnionych przez wybrane instytucje, ma charakter bardzo ograniczony (poza MPiPS), co utrudnia szczegółowe rozpoznanie skali zatrudnienia nierejestrowanego i jego struktury. Tym samym utrudniona jest również identyfikacja przez administrację publiczną przyczyn podejmowania działalności gospodarczej w szarej strefie, co wpływać może na ograniczenie możliwości zweryfikowania czynników determinujących skłonność pracodawców do zatrudniania pracowników w sposób niere- jestrowany. Sytuacja ta – jak się wydaje – jest konsekwencją dwóch podstawowych powodów:
– po pierwsze – braku odpowiednich przepisów prawnych umożliwiających kontrolę w tym zakresie (rola Państwowej Inspekcji Pracy),
– po drugie – braku odpowiednich instrumentów i informacji, które w sposób zbiorczy pozwoliłyby na ocenę skali strat dla finansów publicznych.
Szczególnie ten ostatni aspekt wydaje się mieć dość istotne znaczenie, ponieważ podstawą do oceny wielkości strat ponoszonych przez budżet państwa z tytułu niepłacenia różnego rodzaju podatków są przede wszystkim szacunki,
– 94 Pisma zostały skierowane do: Generalnego Urzędu Nadzoru Budowlanego, Ministerstwa Finansów, Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowego Inspektoratu Sanitarnego, Straży Granicznej, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. będące wynikiem stosowania różnych metod badawczych, które mogą być zawsze obarczone pewnym błędem. Sytuacja ta wywołuje konieczność prowadzenia ciągłych badań, które jednak nie zawsze pozwalają na pełne oszacowanie skali problemu. Niewątpliwie znacznym ułatwieniem byłoby stworzenie systemu monitorowania szarej strefy, zapewniającego, że informacje będą miały charakter kompleksowy i umożliwią skuteczne przeciwdziałanie temu zjawisku.
Leave a reply