W trakcie prowadzonych badań, szczególnie badań jakościowych, okazało się, że dla pracowników nierejestrowanych, mających ubezpieczenie w KRUS, podjęcie zatrudnienia rejestrowanego i objęcie z tego tytułu ubezpieczeniem w FUS nie stanowi żadnej atrakcji, ponieważ w praktyce nie wpłynęłoby to na wysokość ich przyszłej emerytury. Konieczna jest więc, niezależnie od innych, powszechnie znanych powodów, pilna reforma systemu ubezpieczeń społecznych rolników, obejmująca m.in.:
Czytaj więcej
W dniu 20 lutego 2003 r. Komisja Trójstronna do Spraw Społeczno-Gospodarczych przyjęła uchwalę nr 16 w sprawie projektu ustawy o zasadach zatrudniania pracowników tymczasowych. Komisja pozytywnie oceniła projekt kierowany przez rząd do Sejmu (który zresztą został następnie uchwalony w Sejmie bez zmian merytorycznych w dniu 9 lipca 2003 r.), a równocześnie zdecydowała, że w pierwszej połowie 2005 r. dokona oceny funkcjonowania tej ustawy. Ocena taka nie została jednak dotychczas dokonana. Tymczasem przeprowadzone badania pokazują, że istnieją pewne możliwości zwiększenia zatrudnienia pracowników tymczasowych, częściowo zastępując nimi dotychczasowych pracowników nierejestrowanych. Dotyczy to przede wszystkim zatrudnienia w podmiotach gospodarczych. Dlatego należy pilnie przeanalizować, we współpracy z przedstawicielami agencji pracy tymczasowej, dotychczasowe efekty funkcjonowania ustawy, zidentyfikować najważniejsze bariery i podjąć próbę ich likwidacji. W analizie tej należy także wykorzystać szczegółowe wyniki przeprowadzonych badań, identyfikujących oczekiwania potencjalnych użytkowników wobec agencji pracy tymczasowych i ich pracowników.
Czytaj więcej
Kolejną obszerną formą gospodarki nieoficjalnej jest rynek pracy nierejestro- wanej. Zalicza się tu różne formy pracy „na czarno”, zatrudnianie dzieci i młodocianych lub pracę chałupniczą. W tej kategorii znajduje się również wykonywanie dodatkowej pracy zarobkowej w godzinach pracy oficjalnej i niedeklarowane prace dodatkowe. Praca nierejestrowana może odbywać się także poza sektorem oficjalnym w sektorze przedsiębiorstw podziemnych, działających całkowicie nielegalnie i wytwarzających nielegalne dobra bądź usługi.
Czytaj więcej
Na rachunku depozytu papierów wartościowych ewidencjonuje się posiadane przez klienta papiery wartościowe. Rachunek służy także do ewidencjonowania transakcji związanych z obrotem papierami wartościowymi. Dla omawianego rachunku bank równolegle prowadzi rachunek depozytu pieniężnego, służący gromadzeniu środków pieniężnych przeznaczonych na finansowanie obrotu papierami wartościowymi. Rachunek ten jest otwierany równocześnie z rachunkiem depozytu papierów wartościowych, a zapisów dokonuje się przy wniesieniu wpłaty lub dywidendy, lub zasileniu rachunku środkami pochodzącymi ze sprzedaży przez bank papierów wartościowych klienta. Z tego rachunku dokonuje się wypłat na zakup papierów wartościowych, pokrywa prowizje maklerskie oraz różne koszty i opłaty. Klient otrzymuje wyciągi informujące go o stanie rachunku po przeprowadzeniu transakcji lub innej operacji. Bank przestrzega tajemnicy zleceń oraz obrotów i stanów rachunku na ogólnie obowiązujących zasadach tajemnicy bankowej.
Czytaj więcej
Szczególną kwestią, wymagającą odrębnego rozważenia, jest składka wypadkowa. W istniejącym obecnie, spójnym systemie ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, składka płacona przez pracodawców jest zróżnicowana, zależna od poziomu zagrożeń w danej branży i u konkretnego pracodawcy. Pracodawcy mający poziom zagrożeń lub wypadkowości przewyższający średni w branży płacą wyższą składkę. Może ona, od 1 kwietnia 2009 r., przekraczać nawet o 50% stawkę bazową dla danej branży, co jest dla nich pewnego rodzaju karą, równocześnie jednak stanowi zachętę do inwestowania w poprawę warunków pracy. Dla pracodawców zapewniających bezpieczne warunki pracy stawka ta może być nawet o 50% niższa od przeciętnej dla branży. Przy wprowadzaniu proponowanego rozwiązania (kwoty wolnej od składek na ubezpieczenie spo- łeczne) należy równocześnie zweryfikować obowiązujące rozwiązania prawne, tak aby przy okazji nie doszło do „spłaszczenia” kwot składek na ubezpieczenie wypadkowe płaconych przez poszczególnych pracodawców, a tym samym osłabienia istniejącej obecnie motywacji ekonomicznej do poprawy bezpieczeństwa pracy. Można tu rozważać zmianę co najmniej jednego z dwóch elementów systemu:
Czytaj więcej
Policja, w ramach ścigania przestępstw gospodarczych, także spotyka się z zatrudnianiem „na czarno” oraz zjawiskiem ukrywania części wynagrodzenia. Nie jest to jednak najważniejszy obszar działalności tego organu. Aktywność policji w opisanym zakresie wiąże się ze ściganiem przestępstw przewidzianych w KK, rozdział XXVIII – Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, a w szczególności określonych w art. 218. § 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie łub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. oraz art. 219. Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet z.a zgodą zainteresowa n eg o, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Czytaj więcej
– W związku z problemem pracy nierejestrowanej warto zadać dwa pytania:
– 1. Czyj to jest problem?
Czytaj więcej
Niektórzy ekonomiści (np. Dreher i Schneider 2006) twierdzą, że szara strefa i korupcja są współzależne (twins). Ale stanowiska ekonomistów w tej kwestii są podzielone. Choi i Thum (2004) opracowali model, z którego wynika, że przedsiębiorcy przenoszą się do szarej strefy, aby uniknąć płacenia łapówek urzędnikom. Johnson i in. (1998b) traktują model korupcji jako komplementarny. W gospodarce pełnego zatrudnienia wzrost szarej gospodarki zawsze zmniejsza rynek oficjalny. W tym modelu korupcja zawsze sprzyja rozszerzaniu się szarej gospodarki, gdyż jest traktowana jako forma opodatkowania. Dreher i Schneider (2006) – na podstawie badań empirycznych – formułują dwie hipotezy
Czytaj więcej
Państwowa Inspekcja Pracy jest podległym Sejmowi RP organem powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepisy określające zadania i kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy nie uwzględniały legalności zatrudnienia w zakresie postępowań kontrolnych. Przedstawiciele PIP współpracowali jedynie z wydziałami kontroli legalności zatrudnienia w wojewódzkich urzędach pracy, w zakresie zapobiegania nielegalnemu zatrudnianiu. Kompetencje odnoszące się do kontroli legalności zatrudnienia nabyte zostały przez ten organ dopiero z dniem 1 lipca 2007 r.
Czytaj więcej
Sposoby przeprowadzania kontroli u pracodawców wymagają poważnej analizy. W konsultacji z organizacjami pracodawców należy poszukiwać rozwiązań, które z jednej strony ograniczą dla nich uciążliwość działań kontrolnych, z drugiej zaś wyeliminują możliwości celowego opóźniania kontroli przez nieuczciwego pracodawcę (np. po to, aby ukryć określone dokumenty lub zataić fakt nierejestrowanego zatrudnienia, ukrywając część pracowników).
Czytaj więcej
Obecny system doboru podmiotów do przeprowadzenia kontroli przez urzędy skarbowe jest w dużej mierze przypadkowy. Często kontrole przeprowadza się u tych, którzy popełnili błędy, nie dotrzymali terminu lub na których urząd otrzymał skargi (donosy). W efekcie dochodzi do sytuacji, w której rzetelni przedsiębiorcy są kontrolowani ponad miarę, a na kontrole u wielu pozostałych brakuje już sił i środków – lub też mają one charakter powierzchowny. Dla opracowywania planu kontroli nie wykorzystuje się danych, jakie o firmie dostarczają sami zainteresowani. Dobrym przykładem skuteczności analizy danych jest rozwiązanie szwedzkie, gdzie w sektorze budowlanym porównuje się proporcje pomiędzy wartością kontraktu a kosztami osobowymi. Jeśli proporcje te istotnie odbiegają od przeciętnej dla rynku, to znak że władze powinny się zainteresować daną firmą bo istnieje duże prawdopodobieństwo występowania zatrudnienia nierejestrowane- go. Dlatego należy wdrożyć i sukcesywnie rozbudowywać ogólnopolski system analizy danych finansowych przez urzędy skarbowe, pozwalających im, na podstawie otrzymanych sprawozdań finansowych, typować podmioty, które powinny być poddane wnikliwym kontrolom, w tym dotyczącym legalności zatrudnienia. Niektóre wyniki tych analiz powinny być też udostępniane innym podmiotom, prowadzącym kontrole, w tym Państwowej Inspekcji Pracy i ZUS, w ramach centralnego systemu monitorowania zatrudnienia nierejestrowanego. Takie rozwiązanie pozwoli lepiej ukierunkować prowadzone kontrole, a tym samym będzie stanowiło odciążenie dla rzetelnych przedsiębiorców, powinno bowiem zmniejszyć liczbę przeprowadzanych u nich kontroli.
Czytaj więcej
Przy pomiarze wielkości szarej strefy należało pokonać liczne trudności, a w szczególności przeanalizować jej skutki dla oficjalnej gospodarki i interakcję między szarą strefą a korupcją. Jest to jednak – jak pokazano w niniejszym opracowaniu – w pełni możliwe. Wykorzystując metodę DYMIMIC dla oszacowań ekonometrycznych oraz metodę popytu na pieniądz dla kalibracji’5, dokonano
Czytaj więcej