– W związku z problemem pracy nierejestrowanej warto zadać dwa pytania:
– 1. Czyj to jest problem?
Czytaj więcej
Niektórzy ekonomiści (np. Dreher i Schneider 2006) twierdzą, że szara strefa i korupcja są współzależne (twins). Ale stanowiska ekonomistów w tej kwestii są podzielone. Choi i Thum (2004) opracowali model, z którego wynika, że przedsiębiorcy przenoszą się do szarej strefy, aby uniknąć płacenia łapówek urzędnikom. Johnson i in. (1998b) traktują model korupcji jako komplementarny. W gospodarce pełnego zatrudnienia wzrost szarej gospodarki zawsze zmniejsza rynek oficjalny. W tym modelu korupcja zawsze sprzyja rozszerzaniu się szarej gospodarki, gdyż jest traktowana jako forma opodatkowania. Dreher i Schneider (2006) – na podstawie badań empirycznych – formułują dwie hipotezy
Czytaj więcej
Państwowa Inspekcja Pracy jest podległym Sejmowi RP organem powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepisy określające zadania i kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy nie uwzględniały legalności zatrudnienia w zakresie postępowań kontrolnych. Przedstawiciele PIP współpracowali jedynie z wydziałami kontroli legalności zatrudnienia w wojewódzkich urzędach pracy, w zakresie zapobiegania nielegalnemu zatrudnianiu. Kompetencje odnoszące się do kontroli legalności zatrudnienia nabyte zostały przez ten organ dopiero z dniem 1 lipca 2007 r.
Czytaj więcej
Sposoby przeprowadzania kontroli u pracodawców wymagają poważnej analizy. W konsultacji z organizacjami pracodawców należy poszukiwać rozwiązań, które z jednej strony ograniczą dla nich uciążliwość działań kontrolnych, z drugiej zaś wyeliminują możliwości celowego opóźniania kontroli przez nieuczciwego pracodawcę (np. po to, aby ukryć określone dokumenty lub zataić fakt nierejestrowanego zatrudnienia, ukrywając część pracowników).
Czytaj więcej
Obecny system doboru podmiotów do przeprowadzenia kontroli przez urzędy skarbowe jest w dużej mierze przypadkowy. Często kontrole przeprowadza się u tych, którzy popełnili błędy, nie dotrzymali terminu lub na których urząd otrzymał skargi (donosy). W efekcie dochodzi do sytuacji, w której rzetelni przedsiębiorcy są kontrolowani ponad miarę, a na kontrole u wielu pozostałych brakuje już sił i środków – lub też mają one charakter powierzchowny. Dla opracowywania planu kontroli nie wykorzystuje się danych, jakie o firmie dostarczają sami zainteresowani. Dobrym przykładem skuteczności analizy danych jest rozwiązanie szwedzkie, gdzie w sektorze budowlanym porównuje się proporcje pomiędzy wartością kontraktu a kosztami osobowymi. Jeśli proporcje te istotnie odbiegają od przeciętnej dla rynku, to znak że władze powinny się zainteresować daną firmą bo istnieje duże prawdopodobieństwo występowania zatrudnienia nierejestrowane- go. Dlatego należy wdrożyć i sukcesywnie rozbudowywać ogólnopolski system analizy danych finansowych przez urzędy skarbowe, pozwalających im, na podstawie otrzymanych sprawozdań finansowych, typować podmioty, które powinny być poddane wnikliwym kontrolom, w tym dotyczącym legalności zatrudnienia. Niektóre wyniki tych analiz powinny być też udostępniane innym podmiotom, prowadzącym kontrole, w tym Państwowej Inspekcji Pracy i ZUS, w ramach centralnego systemu monitorowania zatrudnienia nierejestrowanego. Takie rozwiązanie pozwoli lepiej ukierunkować prowadzone kontrole, a tym samym będzie stanowiło odciążenie dla rzetelnych przedsiębiorców, powinno bowiem zmniejszyć liczbę przeprowadzanych u nich kontroli.
Czytaj więcej
Przy pomiarze wielkości szarej strefy należało pokonać liczne trudności, a w szczególności przeanalizować jej skutki dla oficjalnej gospodarki i interakcję między szarą strefą a korupcją. Jest to jednak – jak pokazano w niniejszym opracowaniu – w pełni możliwe. Wykorzystując metodę DYMIMIC dla oszacowań ekonometrycznych oraz metodę popytu na pieniądz dla kalibracji’5, dokonano
Czytaj więcej
W analizie sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy za 2005 r., biorąc pod uwagę podobne jak wcześniej wskaźniki, zauważono, że wystąpiła dalsza popra- wa w dziedzinie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w ustawie. W okresie sprawozdawczym inspektorzy pracy skierowali bowiem tylko około 60 tys. wystąpień, zawierających 361,3 tys. wniosków. W porównaniu zatem z rokiem 2004 była to liczba mniejsza w obu przypadkach o około 8%, jednak stwierdzone nieprawidłowości ponownie w 38% dotyczyły nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy. Jednocześnie stwierdzono, że w 3,7% przypadków zakres przedmiotowy wykroczeń przeciwko prawom pracownika dotyczył stosunku pracy. Nie był to udział znaczący, niemniej może to świadczyć o skali zjawiska pracy niereje- strowanej, dlatego że przypadki te zostały stwierdzone niejako „przy okazji” prowadzenia kontroli w zakresie zadań statutowych.
Czytaj więcej
Jak wynika z danych statystycznych, udostępnionych przez Ministerstwo Finansów, obejmujących wyniki kontroli podmiotów niezgłoszonych do opodatkowania, w latach 2004-2006 liczba przeprowadzonych w podanym wyżej zakresie kontroli zwiększyła się. O ile w 2004 r. było ich 1796, to w 2006 r. przeprowadzono je w 2047 podmiotach. W analogicznych latach nieprawidłowości związane z okresem rozliczeniowym, właściwym dla podatku dochodowego w odniesieniu do podatników, wykrywane były coraz częściej. W 2004 r. dotyczyło to 757 podatników, w 2006 r. – już 864, zatem liczba stwierdzonych nieprawidłowości w odniesieniu do tej kategorii zwiększyła się o 14,1%. Jeszcze gorzej było w przypadku płatników. Błędy w okresach rozliczeniowych popełniło w 2006 r. prawie dwukrotnie więcej płatników aniżeli w 2004 r. (odpowiednio 133 i 75). Zmniejszeniu – i to istotnemu – uległa natomiast liczba wykrytych nieprawidłowości odnoszących się do podatku dochodowego CIT. Podobnie niewielkie znacznie dla finansów państwa mogą mieć uchybienia związane z naliczaniem zaliczek w podatkach dochodowych, zarówno wśród płatników, jak i podatników. W ramach przeprowadzonych kontroli wykrycie tego rodzaju niedociągnięć stanowiło ułamki procenta. Powyższe tendencje wskazują na występowanie istotnych niedociągnięć w przypadku przestrzegania przepisów prawnych, dotyczących pracowników. Może to zatem stanowić przesłankę do twierdzenia o poszerzającej się szarej strefie w gospodarce polskiej w odniesieniu do nierejestrowanego zatrudnienia. Jednocześnie należałoby podkreślić, że dość istotnie wzrosła liczba kontroli, w których stwierdzono naruszenie prawa (o 12,5%), przy w zasadzie stabilnej liczbie kontroli, ujawniających przestępstwa lub wykroczenia skarbowe (wzrost o 5,0%). Z punktu widzenia podmiotów gospodarczych jest to dość istotna tendencja, gdyż te ostatnie kontrole wywołują skutek w postaci wymierzenia grzywny przez sąd lub wymagają dobrowolnego poddania się odpowiedzialności również w postaci grzywny. Ich wysokość jest zróżnicowana, co określa ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. Jak wynika z uzyskanych danych, systematycznie w badanych latach rosła wartość grzywien nakładanych przez sądy, natomiast na mniej więcej tym samym poziomie kształtowała się wartość kar, którym dobrowolnie poddawali się pracodawcy.
Czytaj więcej
Tabela 2.8 zawiera cztery zmienne: udział procentowy szarej strefy w PKB, stopę bezrobocia, podatek od osób fizycznych (PIT) i podatek od osób prawnych (C1T) w nowych krajach Unii Europejskiej. Najwyższy udział szarej strefy występuje w Bułgarii (35%) i Rumunii (21%), natomiast stopa bezrobocia rejestrowanego była niższa w Rumunii niż w Bułgarii. Podatki w tych krajach nie należały do najwyższych były podobne jak w tych krajach (Czechy i Estonia), w których szara strefa była znacznie niższa niż w Bułgarii i Rumunii, Z kolei w Słowenii podatki były na najniższym poziomie (PIT – 22%, CIT – 16%), a udział szarej strefy był relatywnie wysoki (14%). Z kolei w Polsce stopa bezrobocia była trzykrotnie wyższa (19% w 2004 r.) niż np. na Węgrzech (6,1%), a udział szarej strefy w PKB był o 1/3 niższy niż na Węgrzech.
Czytaj więcej
Pierwsze doświadczenia z funkcjonowania KIR są pozytywne. Mimo terytorialnego rozproszenia oddziałów operacyjnych i masowości zleceń ze strony klientów nie zaobserwowano większych błędów, a pojedyncze dyspozycje płatnicze trafiały do właściwych beneficjentów. Miarą sprawności systemu rozrachunków międzybankowych jest długość technicznego cyklu rozliczeń, liczonego w dniach. Podjęcie działalności przez KIR skróciło ten cykl w większości banków do 3 dni, liczony od obciążenia rachunku bankowego zleceniodawcy do uznania rachunku beneficjenta21. W pozostałych bankach operacje rozliczeniowe trwały 4 dni, a tylko w sporadycznych przypadkach dłużej. Szybkość wykonywania dyspozycji płatniczych ma istotne znaczenie dla klienta banku, a dla banku jest ważnym elementem marketingu podnoszącego jego konkurencyjność.
Czytaj więcej
Praca nielegalna w poszczególnych krajach poszerzonej Unii Europejskiej ma różne źródła przyczyn. Różnią się one nawet w obrębie danego kraju. W konsekwencji, w walce z pracą nierejestrowaną powinny być używane różne podejścia w różnych krajach.
Czytaj więcej
Nowa ustawa o PIP znowelizowała przepisy ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej86 (DzU z 2004 r. nr 156, poz. 1641 z późn. zm.). Funkcjonariusze Służby Celnej mogą obecnie kontrolować legalność zatrudnienia cudzoziemców nie tylko przez pracodawców lub przedsiębiorców, ale także w innych instytucjach i przez osoby fizyczne, które oficjalnie nikogo nie zatrudniają. Służba Celna87, w zakresie wykonywania kontroli, współdziała z organami administracji publicznej, szczególnie ze Strażą Graniczną, Policją, Państwową Inspekcją Pracy, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, urzędami kontroli skarbowej oraz związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców (art. 6zt. ust. 1 znowelizowanej ustawy o służbie celnej. Przedstawicielom Urzędu Celnego wolno wykonywać czynności wstępne, polegające na ustaleniu nazwy jednostki podlegającej kontroli, okresu kontroli oraz faktu jej przeprowadzania w jednostce podlegającej kontroli przez inny organ kontrolny. Dzięki nowelizacji ustawy o służbie celnej mogą, bez wcześniejszego powiadamiania, skontrolować np. zatrudnianą pomoc domową lub robotników budowlanych ze Wschodu. W wybranych Izbach Cel-
Czytaj więcej